فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری
پیاپی 41 (زمستان 1401)

یکی از ویژگی های شرکت ‎ها و موسسات موفق امروز، برخورداری از قدرت رقابت پذیری است ضمن این که نشانه بارز شرکت های ناموفق، برخوردار نبودن از این ویژگی یا نوع فضای رقابت می باشد. هدف از انجام تحقیق حاضر با توجه به اینکه رقابت پذیری به معنای امکان به دست آوردن موقعیت مناسب و پایدار در بازار است، ارزیابی نوع رقابت بین موسسات حسابرسی است. با توجه به اینکه بخش عمده ای از تامین مالی بنگاه ‎ها بر عهده بانک ها می باشد به نوعی می توان گفت اقتصاد کشور بانک محور است؛ از این رو بانک‎ های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به عنوان جامعه آماری پژوهش و با اعمال شرایط ویژه ‎ای موسسات حسابرسی فعال در 13 بانک برای دوره زمانی سال 1394 تا سال 1399 به عنوان نمونه آماری پژوهش انتخاب شده ‎اند. تجزیه و تحلیل داده‎ ها و آزمون فرضیه‏ ها با استفاده از روش تحلیل توصیفی- سیستماتیک و روش های رگرسیون و ضریب همبستگی انجام شده است. نتایج حاکی از وجود رقابت ناسالم بین موسسات حسابرسی فعال در بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است که مستلزم اصلاحات و نظارت بهینه می باشد.

هدف تحقیق حاضر، ارایه مدل تجاری سازی باز فناوری در شرکت های کوچک نوفناوری بنیان فعال در بازار فناوری بخش شهری می باشد. براساس یک روش تحقیق ترکیبی متوالی با نمونه گیری ترکیبی متوالی هدفمند، ابتدا مدل اولیه تجاری سازی باز فناوری پس از مرور پژوهش ها و انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته با 11 نفر از مدیران شرکت های کوچک نوفناوری بنیان فعال در توسعه محصولات فناورانه موردنیاز بخش شهری از طریق روش کیفی تحلیل تم، استخراج شده است. مدل کیفی به دست آمده از طریق روش کمی با استفاده از پرسش نامه در یک جامعه آماری متشکل از 42 نفر از مدیران شرکت های کوچک نوفناوری بنیان، ارزیابی و با روش مدل‎سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار Smart Pls و روش حداقل مربعات جزیی مبتنی بر واریانس تحلیل شده است. مدل پیشنهادی مطالعه، ابعاد تجاری سازی باز را در چهار فاز شکل گیری ایده اولیه، تعیین مکانیزم تجاری سازی، ساخت و توسعه محصول و انتشار، توسعه بازار و ورود به بازار نوین براساس دو نوع تجاری سازی باز وارد شونده و خارج شونده نشان می دهد. همچنین ریسک های تجاری سازی باز و ارتباط آن با هر یک از فازهای اشاره شده در آن ارزیابی شده است. در نتیجه، این مطالعه فهم ما در مورد نوآوری باز و تجاری سازی باز را از طریق انجام تحلیل تفضیلی نحوه انجام تجاری سازی در پارادایم نوآوری باز و ارایه مدل شامل بازیگران اصلی، عوامل موثر، مکانیزم ها و راهکارها و در نهایت معرفی ریسک های پیش رو برای دستیابی به بازار فناوری بخش شهری توسعه می دهد.

توسعه فناوری در این عصر دیجیتال بسیار سریع در حال رشد است. به طور غیرمستقیم می توان استفاده از فناوری دیجیتال را با نیازهای انسان منطبق کرد و کارهایی که به صورت دستی انجام می شود را کاربردی و مدرن تر کرد. در حال حاضر بسیاری از موسسات بانکی، بازاریابی دیجیتال را در بازاریابی محصولات خود اجرا کرده اند. این مطالعه با هدف تجزیه و تحلیل تاثیر استفاده از بازاریابی دیجیتال بر تصویر شرکت از طریق میانجی گری رضایت مشتری در بانک شهر انجام شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است و از نظر نحوه گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ‎ها از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش مشتریان بانک شهر در تهران می‎باشد. نمونه گیری این پژوهش با روش نمونه گیری غیر احتمالی از نوع در دسترس می باشد که با توجه به فرمول کوکران برای حجم جامعه نامعلوم تعداد نمونه 384 نفر به دست آمد. ابزار گردآوری داده‎ ها پرسش نامه با طیف لیکرت پنج درجه ‎ای بوده است. تحلیل و اعتبارسنجی الگو با مدل معادلات ساختاری و در بستر نرم افزار آماری s‏mart pls2  صورت گرفت. یافته های این پژوهش نشان داده است که بازاریابی دیجیتال بر رضایت مشتری و تصویر شرکت تاثیر مثبت و معنی دار دارد. همچنین رضایت مشتری بر تصویر شرکت تاثیر مثبت و معنی دار دارد. همچنین می ‎توان بیان کرد که تاثیر بازاریابی دیجیتال بر تصویر شرکت با میانجی‎گری رضایت مشتری، مثبت و معنادار می باشد.

کشورهای در حال توسعه برای تقویت اقتصاد که شامل جذب سرمایه، افزایش تولید و بالا بردن اشتغال و در نهایت دستیابی به رشد و توسعه می ‎باشد، برنامه های متعددی اجرا کرده ‎اند. با توجه به اهمیتی که بحث سرمایه و سرمایه گذاری در سطح بین المللی در افزایش رشد و توسعه دارد، تحقیق حاضر نیز با استفاده از داده های سری زمانی از سال 2006 لغایت 2020 و روش داده های ترکیبی تاثیر سرمایه گذاری و تولید بر روی اشتغال در کشورهای منتخب (ایران، ترکیه، عربستان سعودی، عراق، افغانستان، پاکستان و جمهوری آذربایجان) را سنجش نماید. نتایج تحقیق حاکی از این است که سرمایه گذاری و دستمزدهای واقعی به ترتیب با ضریب 019/0  و 01/0 تاثیر مثبت و شاخص بهای مصرف کننده با ضریب 024/0- تاثیر منفی بر روی اشتغال دارد.

امروزه با استفاده از روش ‎های بازاریابی؛ ازجمله الگوی آمیخته می ‎توان برای جذب گردشگران بالقوه برنامه ریزی نمود و از نتایج به دست آمده در راستای ارتقای کیفی بازارهای مقاصد گردشگری استفاده کرد. در واقع آمیخته بازاریابی گردشگری، شالوده اساسی سیستم بازاریابی گردشگری را تشکیل می دهد که استفاده از آن در توسعه گردشگری به ویژه گردشگری شهری برای سیاست ‎گذاری این بخش ضروری می باشد. از این رو در این پژوهش با توجه به اهمیت موضوع به بررسی چگونگی تاثیرگذاری و همچنین رتبه بندی مولفه های آمیخته بازاریابی در توسعه گردشگری شهرستان رشت پرداخته شده است. بدین منظور با استفاده از تلفیق الگوی تفسیری تفکر سیستمی و نگاشت شناختی فازی ابتدا به پویایی ها و پیچیدگی های میان 7 مولفه اصلی و 51 مولفه فرعی مدل با تاکید بر بعد گردشگری شهری پرداخته شده و سپس اولویت بندی و میزان تاثیرگذاری آنها بر توسعه گردشگری شهرستان رشت صورت گرفته است. در بخش پویایی سیستمی، نمونه گیری تا رسیدن به اشباع ادامه یافت و در بخش نگاشت شناختی فازی از ترکیب نمونه آماری از خبرگان دانشگاهی، کارشناسان گردشگری، برنامه ریزان و شاغلان بخش گردشگری استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان دهنده آن است که تمامی مولفه های اصلی و فرعی علاوه بر تاثیر بر توسعه گردشگری، بر یکدیگر نیز تاثیراتی دارند که سبب نوعی هم افزایی در سیستمی متشکل از موارد فوق می شود. همچنین نتایج اولویت بندی و تاثیرگذاری نشان می دهد مولفه های برنامه ریزی و مدیریت، تبلیغات و مکان، بیشترین تاثیرگذاری را دارند.

از مهم ترین مراحل در فرایند خط مشی گذاری، مرحله ارزیابی می باشد که تضمین کننده اجرای صحیح و دقیق و اصلاح مستمر فرایند می باشد اما در تحقیقات دانشگاهی و اجرایی کمتر بدان توجه شده است؛ از این رو تحقیق حاضر با هدف پوشش خلا موجود در زمینه ارزیابی خط مشی های توسعه ای محله محور صورت گرفته است. پژوهش حاضر با رویکردی اکتشافی به دنبال پاسخ دهی به این پرسش اساسی می باشد که چارچوب ارزیابی اجرای خط مشی های توسعه محله محور در شهرداری تهران چگونه است؟ در این پژوهش ابتدا به مطالعه کتب و مقالات مرتبط با ارزیابی خط مشی های مهم و ویژگی های آنها پرداخته شد و در ادامه کار با توجه به ماهیت اکتشافی تحقیق، اهداف و سوال پژوهش مشخص گردیدند. پژوهش به روش کیفی و با استفاده از استراتژی تحلیل مضمون انجام شده است. با 13 نفر از خبرگان علمی و اجرایی دانشگاه و شهرداری تهران به صورت هدفمند و گلوله برفی، مصاحبه های عمیق نیمه ‎ساختار یافته به عمل آمد. با استفاده از روش تحلیل مضمون مجموعا 488 مضمون پایه به دست آمدند که پس از تجزیه وتحلیل آنها 18 مضمون سازمان دهنده شکل گرفتند که در نهایت با بررسی این مضامین سازمان دهنده 8 مضمون فراگیر به دست آمدند. با استفاده از این مضامین و مطالعات تحقیق چارچوب ارزیابی خط مشی های توسعه محله محور شکل گرفت. ابعاد توسعه شامل توسعه محیطی، توسعه اجتماعی و توسعه اقتصادی و همچنین مولفه های تسهیل کننده و بازدارنده اجرا، فضای مجازی و منافع عمومی از مولفه های مهم در بخش اجرای خط مشی های توسعه محله محور می باشد ضمن آنکه تعریف یک نظام ارزیابی شامل ساختار، الگو و مراحل زمانی و همچنین موانع موجود در راه ارزیابی در بخش ارزیابی از مولفه های بسیار مهم حاصل از این تحقیق می باشند که در طراحی چارچوب مورد توجه قرار گرفتند.

یکی از موضوعات مهم در اقتصاد کشور، مطالعه رفتار سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار می باشد و در این راستا مدل-های بسیاری ساخته و تحقیقات زیادی انجام شده است. پژوهش حاضر نیز با افزودن متغیرهای حوزه علوم رفتاری به مدل های قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای، به بررسی رفتار سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است. در این راستا داده های موردنیاز از صورت های مالی 154 شرکت پذیرفته در بورس اوراق بهادار در بازه زمانی 1381 تا 1399 جمع آوری و مدل موردنظر با استفاده از رگرسیون فاما-مک بث مورد آزمون قرار گرفت. نتایج حاصل از مطالعه رفتار سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران نشان داد در بین مومنتوم های سه ماهه، شش ماهه، نه ماهه و دوازده ماهه، تنها مومنتوم نه ماهه در تبیین بازده اضافه موثر می باشد. رابطه عامل اهرم با بازده اضافه معنادار و منفی بود. بین عامل نقد شوندگی و بازده اضافه نیز رابطه منفی و معنادار وجود دارد.

مسیله پژوهش بررسی نقش توانمندسازی منابع انسانی در ارتقای کیفیت خدمات با نقش میانجی اعتماد اجتماعی در داوطلبان جمعیت هلال احمر می باشد که از نظر هدف کاربردی و از روش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه داوطلبان جمعیت هلال احمر شهر تهران می باشد. حجم نمونه با توجه به گستردگی جامعه آماری با استفاده از فرمول کوکران برابر با 384 نفر انتخاب شده اند که بر اساس روش نمونه گیری وابسته و نمونه گیری استاندارد انتخاب شدند. به منظور اندازه گیری متغیرها از پرسشنامه استاندارد استفاده شد. روایی پرسشنامه به صورت تشخیصی، همگرا و واگرا و پایایی پرسشنامه نیز با ضریب آلفای کرونباخ بررسی گردید. آزمون مدل پژوهش بر اساس روش معادلات ساختاری و نرم افزارLisrel.8,8  انجام گرفت. نتایج نشان داد که رابطه بین دو متغیر توانمندسازی منابع انسانی و کیفیت خدمات ارایه شده در داوطلبان جمعیت توسط متغیر اعتماد اجتماعی سازمان تشدید می شود که اگر اعتماد اجتماعی افزایش یابد این تاثیر قوی تر و اگر اعتماد اجتماعی ضعیف شود، این رابطه ضعیف خواهد شد. این موضوع بر اساس معنی دار بودن و هم جهت بودن اثر اعتماد اجتماعی قابل استنباط است. با این تفسیر هر چقدر داوطلبان درک درست و صحیح از اهمیت ماموریت خود داشته باشند و دراین راستا توانمندسازی انجام گیرد به همان میزان کیفیت خدمات آنان افزایش می یابد؛ به گونه ای که با افزایش اعتماد اجتماعی کیفیت خدمات در داوطلبان نهادینه می شود.